درویش عبدالمجید طالقانی

درویش عبدالمجید طالقانی (م، ۱۱۸۵ ق)، شاعر، عارف و بزرگترین خوشنویس خط شکسته در تاریخ خوشنویسی ایران است. در واقع همانطور که کمال خط نستعلیق به دست «میرعماد» صورت گرفت، خط شکسته را درویش عبدالمجید به حد کمال رساند.

زندگی‌نامه

«درویش عبدالمجید طالقانی قزوینی» در سال ۱۱۵۰ هجری قمری در دهکده مهران از توابع طالقان قزوین به دنیا آمد. در جوانی به قزوین آمد و پس از فراگرفتن اصول اولیه خوشنویسی در این شهر، به اصفهان رفت.

وی در لباس فقر و درویشی به اصفهان آمد و در اثر عشق و علاقه به کسب فضایل پرداخت و در خط شکسته به مقامی رسید که بر همه استادان این فن مقدم گردید.

درویش عبدالمجید عمری کوتاه داشت و تا پایان عمر مجرد زندگی می کرد. او در سال ۱۱۸۵ قمری در اثر ابتلا به بیماری مالاریا، چشم از دنیا فروبست و پیکر وی در فضای جلوخان تکیه میر فندرسکی در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد. آذر بیگدلی ماده تاریخ وفاتش را چنین گوید: «شده ایوان جنان منزل درویش مجید».

استاد خط شکسته

درویش برجسته ‌ترین استاد خط شکسته است و با آنکه در سن ۳۵ سالگی به دیار باقی شتاقت، اما این هنر را به‌ حد اعلا رساند، چنانکه ˈمیرعمادˈ نستعلیق را به‌ حد کمال رساند و تاکنون نظیر آنها در این رشته های هنری وجود نداشته است.

وی این هنر را از دوران جوانی در اصفهان آموخت و به مرور استعداد شگرف خود را در کامل کردن این خط شکسته نشان داد و بتدریج خط وی به جایی رسید که در ملاحت و زیبایی در نوع خود بی نظیر بود.

درویش عبدالمجید در اوایل کار از روی خط ˈمیرزا حسن کرمانیˈ و ˈشفیعاˈ مشق می‌کرد، اما در اندک زمانی به درجه استادی رسید و سرآمد استادان شکسته ‌نویسی شد.

وی از ارکان چهارگانه خوشنویسان عالم و جزء بزرگان خط است و قطعات وی اکنون زیور دهنده بزرگ ‌‌ترین کتابخانه‌های دنیاست. از این هنرمند، آثار فراوانی شامل کتاب، قطعه و مرقع به جای مانده‌ که گرانبهاترین آثار وی جز قطعات و مرقعات متعدد نسخه کلیات سعدی است که در موزه کاخ گلستان تهران نگهداری می‌شود.

ˈمیرزا کوچک اصفهانیˈ که خود از اساتید خط شکسته است، از معروفترین شاگردان درویش محسوب می شود. علاوه بر این، افرادی از جمله ˈسیدعلی اکبر گلستانهˈ و ˈمیرزا غلامر‌ضا اصفهانیˈ در دوره قاجار و از معاصرین اساتید ˈمحمدحسین عطارچیانˈ و ˈرضا مشعشعیˈ را می‌توان از شاگردان درویش دانست.

وی به حدی در این خط به مهارت رسید که رونق بازار خط شکسته نویسان گذشته را شکست و با اینکه بعد از وی شاگردان و پیروانش به مقام استادی رسیدند، اما هیچکدام به درجه هنرمندی درویش دست نیافتند.

عرفان و شعر درویش

استاد درویش عبدالمجید علاوه بر خط، در شعر نیز تبحر بسیار داشت و از اعضای انجمن ادبی مشتاق به شمار می‌رفت. وی دیوان غزلیاتی داشت و در اشعار خود، «خموش»، «درویش» و «مجید» تخلص می کرد.

برخی مورخان، تعداد اشعار وی را بیش از ۱۵۰۰ بیت دانسته اند که نسخه ای از این اشعار نیز در کتابخانه سپهسالار وجود دارد.

اشعار زیبای او نشان از مقام عرفانی او دارد. از جمله اشعار اوست:

منابع

• درویش عبدالمجید طالقانی؛ استاد برجسته خوشنویسی، ایرنا (۵ اردیبهشت ۱۳۹۱)، بازیابی:۲۴ شهریور ۱۳۹۳.
• درویش عبدالمجید طالقانی قزوینی، صدا و سیمای مرکز قزوین، بازیابی:۲۴ شهریور ۱۳۹۳.
• تخت فولاد اصفهان، سید احمد عقیلی، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۳.

پیوندها

• استاد کل، درویش عبدالمجید طالقانی، سایت حسین زینعلی